Afwijkende gewoonten van de mond

Duim- of vingerzuigen is voor veel kinderen een dagelijkse (en nachtelijke) bezigheid. Sommige kinderen vinden dit prettig en blijven er te lang mee doorgaan. Langdurig duim- of vingerzuigen kan dan een gewoonte worden, een afwijkende mondgewoonte.

Afwijkende mondgewoonten zijn gewoonten die een nadelige invloed hebben op de gebitsstand, de uitspraak en het gehoor. Naast duim- of vingerzuigen zijn open mondgedrag en afwijkend slikken voorbeelden van afwijkende mondgewoonten.

Open mondgedrag

Normaal ademen we door de neus. Als de neus niet doorgankelijk of vernauwd is door verkoudheid of allergie, wordt er tijdelijk door de mond geademd.  Soms kan het mondademen een gewoonte worden (habitueel mondademen). Het ademen door de mond heeft als gevolgen dat de mond uitdroogt, waardoor er minder speeksel in de mond aanwezig is en er minder geslikt hoeft te worden. Dit zorgt er voor dat de buis van Eustachius, die de neusholte met het oor verbindt, te weinig wordt geopend. De kans op oorontstekingen neemt hierdoor toe.  

Bij het mondademen is de tong vaak onder in de mond. De tongpunt wordt daarbij tegen de tanden geplaatst. De spieren van de lippen, tong en wangen kunnen slapper worden. Slappe mondspieren kunnen leiden tot slissen of onduidelijk spreken.

Afwijkende slik

Wanneer er bij het slikken een tongpers tussen of tegen de tanden plaatsvindt, is de slik afwijkend. De tong zal in rust voornamelijk onder in de mond tegen of tussen de tanden geplaatst worden. De grote druk van de tong op de tanden kan zorgen voor een scheefstand van de tanden en onduidelijke spraak.

Speen-, duim- of vingerzuigen

Omdat een baby of peuter grote zuigbehoefte heeft is speen-, duim- en/of vingerzuigen op die leeftijd normaal. Na deze periode wordt het zuigen een gewoonte en kan het nadelige gevolgen hebben. De tanden kunnen scheef groeien en het gehemelte kan van vorm veranderen. Hiernaast is de kans op een slappe mondmotoriek groter, waardoor een afwijkende slik  kan optreden.

Bij het logopedisch behandelen van afwijkend mondgedrag worden er adviezen gegeven die in het dagelijks leven toegepast kunnen worden. Tijdens de directe behandeling wordt er spelenderwijs gewerkt aan het leren van een correcte slik, correcte uitspraak en het sterker maken van de lip- en tongspieren. Het thuis regelmatig uitvoeren van de oefeningen zijn een belangrijk onderdeel in het veranderen van de gewoonten.

Deze tekst is geschreven door Leonie van Bergen, Logopediste bij FitFirst beweegcentrum en verantwoordelijk voor logopedie bij Kinderen en volwassenen.